De rol van ouders
De rol van ouders
Het is normaal om je af te vragen wat je moet doen. Moet u bepaalde dingen verbieden, of is het soms beter om het binnenshuis toe te staan? En hoe gaat u om met signalen dat uw kind problemen heeft, zoals teveel gamen? Het kan lastig zijn om deze signalen te herkennen.
Herken de signalen en praat erover
Hieronder vindt u meer informatie over de signalen waaraan te merken is of uw kind bepaalde middelen gebruikt. Ook geven we tips over het stellen van regels en hoe u hier met uw kind over kunt praten.
Heeft u vragen na het lezen? Neem dan gerust contact met ons op via ons contactformulier.
Uw houding bepalen
Wat u kunt doen als uw kind niet experimenteert
Als uw kind nog niet experimenteert met middelen zoals alcohol of drugs, is het belangrijk om uw zorgen en verwachtingen te bespreken.
Praat met uw kind over de voor- en nadelen van roken, alcohol en drugsgebruik. Houd de discussie dichtbij hun beleving en voorkom dat u over ‘later’ praat. Bespreek concrete voorbeelden van nadelen, zoals:
- Roken maakt de huid lelijk en stinkt.
- Dronken mensen kunnen vervelend zijn.
- Alcohol kan ervoor zorgen dat je spijt krijgt van dingen die je doet.
Twee kanten aan het verhaal
Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan de positieve kanten van gebruik. Veel jongeren vinden het gezellig om te drinken of genieten van een gezamenlijke lach onder invloed. Wanneer u deze positieve kanten niet benoemt, kan uw kind de boodschap minder serieus nemen.
Bepaal uw standpunt
Het is belangrijk dat beide ouders dezelfde regels aanhouden.
- Kies samen regels voor het gezin en betrek uw kinderen hierbij. Zij volgen de regels beter als ze er zelf bij betrokken zijn.
- Leg uit waarom u bepaalde regels stelt.
- Bepaal samen de consequenties als de regels worden overtreden.
- Maak duidelijk hoe u tegenover alcoholgebruik staat.
- Hanteer samen de regel: ‘geen alcohol voor minderjarigen’ (NIX 18).
Stel de regels
Kies een goed moment om de regels met uw kind te bespreken.
- Vertel uw kind wat u verwacht in plaats van te vragen wat zij willen.
- Maak duidelijke, logische en passende regels.
- Stel de regels resoluut en vriendelijk.
- Leg uit waarom u deze regels heeft vastgesteld.
- Spreek aan op het gedrag zonder uw kind te veroordelen (gebruik ik-boodschappen).
- Herhaal de regels regelmatig.
- Begin met beloningen en bespreek daarna de consequente.
Houd toezicht
- Weet waar uw kind is, met wie, en wat hij of zij doet.
- Maak kennis met de ouders van de vrienden van uw kind.
- Betrek pubers in het proces van het vaststellen van regels en consequenties als zij ouder worden.
- Stel regels over alcoholgebruik vroeg in, vóórdat kinderen 11-12 jaar zijn.
- Overweeg om deze afspraken met andere ouders te bespreken. Als de hele vriendengroep dezelfde regels heeft, zullen ze eerder geneigd zijn om zich eraan te houden.
Wat u kunt doen als uw kind wel experimenteert
Als uw kind wel al experimenteert met middelen, werkt verbieden vaak niet meer, tenzij het nog maar net is begonnen.
Maak afspraken
Leg afspraken vast over het gebruik, zoals:
- Geen alcohol door de week
- Maximaal 1 of 2 glazen in het weekend
- Geen gebruik als er de volgende dag belangrijke verplichtingen zijn.
Blijf duidelijk over de regels
- Stem samen als ouders de regels af.
- Bepaal van tevoren de gevolgen van het overtreden van regels, zowel thuis als buiten.
- Houd ‘NIX 18’ in de gaten bij het maken van afspraken.
Blijf consequent
- Blijf consequent bij de afspraken die u heeft gemaakt.
- Koppel beloningen of gevolgen aan het naleven van de afspraken.
- Begin met korte perioden en maak deze later langer, als uw kind zich aan de regels houdt.
- Ga niet in discussie als uw kind de regels overtreedt. Maak duidelijk dat regels er zijn om te blijven en laat u niet verleiden tot een discussie.
Maakt u zich zorgen om uw eigen drinkgedrag? Doe de zelftest op alcoholenik.nl.
Signaleren van gedrag
Algemene signalen herkennen
Als uw kind (overmatig) middelen gebruikt, of teveel gamet of online is, is dat vaak te herkennen aan algemene signalen. Het kan lastig zijn om te zien of er echt problemen zijn, omdat veel signalen niet altijd op gebruik wijzen. Bijvoorbeeld, als uw kind naar tabaksrook ruikt, kan dit betekenen dat hij of zij heeft gerookt, maar het kan ook komen doordat hij of zij in een ruimte was met rokers.
Enkele signalen om op te letten, als er echt iets aan de hand is, zijn er meestal meer signalen tegelijk :
- Opvallende veranderingen in gedrag: uw kind doet anders, heeft nieuwe interesses of andere vrienden.
- Ontwijkend gedrag: uw kind is moeilijker te bereiken.
- Uw kind komt afspraken niet meer na.
- Schoolprestaties gaan achteruit; mogelijk begint uw kind te spijbelen.
- Stemingswisselingen: uw kind is soms achterdochtig, angstig of niet actief.
- Constant vermoeid en/of prikkelbaar.
- Rusteloos of juist veel bewegend.
- Onverschillig: niet geïnteresseerd in anderen.
- Minder eetlust en eventueel gewichtsverlies.
- Concentratieproblemen of vergeetachtigheid.
- Liegen over verschillende zaken.
- Geldgebrek.
- Mogelijk ruikt u alcohol, rook of wiet bij uw kind, of merkt u dat hij of zij niet meer van de computer weg te krijgen is.
Het is moeilijk om problemen bij uw kind op tijd te signaleren. Blijf betrokken bij hun leven door regelmatig te praten over hun interesses, vriendschappen en afspraken over middelengebruik, gamen en sociale media.
Specifieke signalen herkennen
Problemen bij jongeren signaleren kan lastig zijn, omdat de signalen ook andere oorzaken kunnen hebben. Rode ogen kunnen bijvoorbeeld ook door hooikoorts komen. Oordeel dus nooit te snel. De signalen verschijnen niet altijd allemaal tegelijk, maar als er echt iets aan de hand is, zijn er meestal meer signalen aanwezig.
Roken
- Adem, handen of kleding ruiken naar tabaksrook
- Gele aanslag op de wijsvinger
- Aansteker of lucifers bij zich hebben
- Pakje sigaretten of shag bij zich hebben
- Praten over roken met vrienden
- Verminderde conditie
Alcohol
- Adem ruikt naar alcohol
- Veel zweten
- Slechte spraak, zoals lallen
- Verstoorde motoriek en waggelend lopen
- Suf of ongewoon druk
- Emotioneel of agressief reageren
- Moeite met concentreren of aandacht verdelen
- Veel uitgaan en over alcohol praten met vrienden
- Overgeven
- Hoofdpijn en misselijkheid de dag na het uitgaan
Cannabis / blowen
- Rode ogen
- Ruikt naar cannabis/wiet/hasj
- Rillerig, koude neus en vingers
- Draaierig of lichtschuw
- Overdreven vrolijk of opvallend stil
- Vergeetachtigheid tijdens gesprekken
- Te laat komen en afspraken niet nakomen
- Onverschillig gedrag
- Slappe lach of 'vreetkick'
- Problemen met inslapen of nachtmerries
- Praten over cannabis met vrienden
Cocaïne
- Zeer opgewekte stemming
- Opgepept en energiek, later vermoeid
- Vergrote pupillen
- Tijdelijke toename van uithoudingsvermogen
- Geen hongergevoel
- Slapeloosheid
- Geprikkeld of angstig gedrag
Speed
- Rusteloze indruk
- Verwijde pupillen
- Knarsetanden
- Veel praten of bewegelijk zijn
- Heldere maar chaotische uitingen
- Rillerig en bleek
- Geen hongergevoel
- Stemmingswisselingen
XTC
- Ontspannen en/of knuffelig
- Opgewekte stemming
- Energiek
- Verwijde pupillen
- Droge mond
- Coördinatiestoornissen
- Gespannen of verkrampte kaak of nek
- Trillende benen
- Verhoging lichaamstemperatuur
- Dinsdag kater (dagen na gebruik uitgeput en leeg)
Gokken
- Zenuwachtig / gespannen
- Verminderde concentratie
- Slapeloosheid
- Verwaarlozen gezondheid en/of slecht eten
- Vragen om geld of geld willen lenen
- Desinteresse in sociale situaties
- Eenzaamheid, veel alleen
- Liegen
Gamen
Veel jongeren besteden veel tijd aan het spelen van games zonder dat het een probleem is.
- Rusteloos en geïrriteerd
- Slapeloosheid en vermoeidheid
- Verminderde concentratie
- Uren achter elkaar hetzelfde spel spelen
- Verwaarlozen gezondheid en/of slecht eten
- Verwaarlozen sociale activiteiten en verplichtingen school/werk
- Veel alleen (in eigen kamer)
- Vaag blijven over de tijd die aan gamen besteed wordt
Wel of niet praten over middelen
Wel praten!
Veel ouders vragen zich af of ze met hun kind moeten praten over roken, drinken, gokken, gamen en drugsgebruik. Het is belangrijk om te praten, maar niet alleen over problemen of zorgen.
Hoe dan?
Als u regelmatig gesprekken voert over wat uw kind bezighoudt, ook over kleine of leuke dingen, wordt het vanzelf normaal om te praten. Zorg ervoor dat u op momenten praat waarop jullie allebei de tijd hebben.
Begin vroeg
Begin al vroeg met praten over gezondheid, leefstijl en middelengebruik, het liefst als uw kind nog op de basisschool zit. Op dat moment is de invloed van vrienden nog minder groot en experimenteren ze vaak nog niet.
Kies een goed moment
Kies een geschikt moment uit om te praten, bijvoorbeeld als een thema zoals roken of drinken aan de orde komt op school of op televisie. Zorg ervoor dat jullie de tijd hebben om het gesprek aan te gaan. Stel het gesprek uit als een van jullie moe of geïrriteerd is of niet kan.
Luister en begrijp
Luister naar uw kind en oordeel niet direct. Oordelen kan ervoor zorgen dat uw kind zich niet serieus genomen voelt en daardoor minder open is. Probeer discussies te vermijden door voorzichtig te zijn met woorden als 'ja maar'.
Laat waardering blijken voor positieve dingen, zoals wanneer uw kind zich aan afspraken houdt of zijn best doet op school.
Als u zich ongerust voelt, bespreek dit dan. Benoem heel precies waarover u zich zorgen maakt en vraag ook naar de mening van uw kind. Probeer rustig te luisteren en zorg ervoor dat u zelf genoeg informatie heeft over de onderwerpen waarover u zich zorgen maakt.
Wees duidelijk
Stel duidelijke regels en grenzen en maak afspraken. Leg uit waarom u deze stelt en handhaaf ze zonder af te wijken. Ga bij overtredingen van de regels niet in discussie, maar maak duidelijk dat regels er zijn om nageleefd te worden.
Verbieden kan effectief zijn bij jongeren onder de 16 tot 18 jaar, maar bij jongeren die al regelmatig gebruiken, werkt dit vaak niet meer. Maak afspraken over hoeveelheden en tijdstippen; dit geeft vaak betere resultaten.
Als praten niet meer helpt
Als u vermoedt dat uw kind problemen heeft met alcohol, drugs, roken, gamen of gokken, maar het lukt niet om met hem of haar in gesprek te komen, schakel dan hulp in. Weet dat hulp vragen geen teken van zwakte is, maar juist van betrokkenheid. U wilt dat het weer goed gaat met uw kind.
Tips voor ouders
Download deze handige documenten (pdf) met tips voor ouders:
Algemene tips
'Niet-drinkende' pubers
'Drinkende' pubers
Gamen
Social media